سازوکار اثر نوسان مادن-جولین (mjo) بر جرکت های قائم جوی در منطقه جنوب غرب آسیا

نوسان مادن-جولین (mjo) یک نوسان درون فصلی نواحی حاره ای با دوره 30-60 روزه است که علاوه بر کمیت های هواشناختی نواحی حاره ای بر مناطق برون حاره نیز تأثیرگذار است. مطالعه و شناخت بهتر این پدیده، در پیش بینی و شناخت بیشتر پدیده های هواشناختی تأثیر زیادی خواهد داشت. ازآنجاکه پژوهش های پیشین، تأثیر پدیده mjo را بر حرکت های قائم برون حاره و جنوب غرب آسیا نشان داده اند، این پژوهش در پی یافتن سازوکار اثر پدیده mjo بر حرکت قائم جنوب غرب آسیا است. برای شناسایی واداشت های حرکت قائم، معادله تعمیم یافته امگا با روش تکرار، روی حل اولیه معادله امگای شبه زمینگرد با روش طیفی، حل شده است. واداشت های حرکت قائم برای تحلیل، به سه دسته واداشت های شبه زمینگرد، گرمایی و نازمینگرد، دسته بندی شده اند. در این مطالعه، از داده های بازتحلیل ncep/ncar با تفکیک افقی 2/5 درجه، مربوط به زمستان سال 2008 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد الگوی حرکت قائم در عرض های میانی بیشترین تأثیر را از واداشت های شبه زمینگرد می پذیرد. در نواحی حاره ای، واداشت های گرمایی موثرترین عامل واداشت است. عوامل واداشت شبه زمینگرد با افزایش ارتفاع روند افزایشی داشته درحالی که واداشت های گرمایی با افزایش ارتفاع، کاهش می یابد. در منطقه مدیترانه که چرخندهای آن سازوکار اصلی بارش در کشور ما شناخته شده، موثرترین واداشت حرکت قائم، واداشت های شبه زمینگرد و در منطقه دریای سرخ، مهم ترین عامل واداشت های گرمایی است. مهم ترین عامل واداشت شبه زمینگرد، فرارفت دمای میانگین توسط باد ناواگرا بوده که بیشترین تأثیر را بر الگوی امگای شبه زمینگرد دارد و فرارفت تاوایی نسبی پیچکی توسط باد ناواگرا می تواند اثر آن را تقویت و فرارفت دمای پیچکی توسط باد ناواگرا آن را تضعیف می نماید درحالی که اثر فرارفت تاوایی مطلق میانگین توسط بادناواگرا قابل چشم پوشی است. از بین واداشت های نازمینگرد نیز مهم ترین عامل، کج شدگی قائم است. فرارفت دمای میانگین توسط مولفه واگرای باد و اثر کشیدگی دیفرانسیلی ناشی از تاوایی نسبی، در برخی موارد می توانند اثر انحراف قائم را تضعیف یا تقویت نمایند. در ضمن اثر فرارفت قائم تاوایی و فرارفت تاوایی میانگین توسط مولفه واگرای باد در بیشتر موارد ناچیز بوده و قابل صرف نظر کردن است.